Tussen opluchting en scepsis

De diagnose ASS kwam niet onverwacht. Ik was weliswaar al 39 en had verschillende andere diagnoses versleten - een depressieve stoornis, een angststoornis en een borderline persoonlijkheidsstoornis – maar na alles wat ik had gelezen over vrouwen met autisme schatte ik de kans dat ik aan de diagnostische criteria zou voldoen hoog in. Stiekem was ik zelfs opgelucht na mijn diagnose. Ik begreep bijvoorbeeld eindelijk dat het geen onwil was geweest toen ik tijdens de creatieve therapie, na een ernstige depressie, mijn gevoel maar moeilijk kon uitdrukken. De therapeut dacht dan wel dat ik me er eigenlijk te goed voor voelde – en eerlijk gezegd had die hele therapie ook wel wat weg van een kleuterschool – maar ik had gewoon écht geen idee hoe ik van de totale chaos in mijn hoofd gele verf kon maken! 

Ik heb altijd zó hard geprobeerd om mijzelf te ‘normaliseren’, door mijn obsessieve kanten te verbloemen, mijn sociale angst en onhandigheid te overschreeuwen, en mijn behoefte om alleen te zijn de kop in te drukken, dat ik de diagnose in eerste instantie verwelkomde als een begripvolle vriend: een vriend die tegen je zegt dat je niet meer hoeft te vechten en jezelf niet hoeft te verbergen, omdat je precies goed bent zoals je bent. Maar met de diagnose kwam ook de twijfel.  Ik ben namelijk niet alleen autistisch, ik ben ook filosoof van beroep. En als filosoof ben ik gewend alles wat vanzelfsprekend lijkt te bevragen en alle vermeende feiten met argusogen te bekijken. 

Als filosoof begon ik – tamelijk obsessief – alles te lezen wat ik in de universiteitsbibliotheek kon vinden over autisme, diagnostiek, de DSM, de zoektocht naar biologische markers en de voortdurend veranderende betekenis van het label ‘autisme’. Ik las dat er geen consensus bestaat over de vraag wat autisme nu precies is, of we het wel een stoornis moeten noemen en of het zinvol is om – zoals vandaag de dag gebeurt – op grote schaal te diagnosticeren. De details van de filosofische, psychiatrische en neurobiologische discussies zijn hier niet zo van belang (ik houd me in!) maar ik werd steeds sceptischer over mijn autisme. Ben ik eigenlijk wel autistisch, of heb ik me dat laten aanpraten door een op diagnoses gerichte psychiatrie? En ben ik geen slechte filosoof als ik geloof hecht aan een diagnose die gestoeld is op zoveel onzekere factoren? 

In mijn hoofd strijden twee identiteiten met elkaar om voorrang. Luisterend naar de ene heb ik een autismecoach en een therapeut gezocht die me helpen mijn weg te vinden in de chaotische, neurotypische wereld. Op sociale media volg ik steeds meer mensen die zelf ook autisme hebben en ik lees veel boeken en blogs geschreven door autisten. Dat voelt goed, want ik herken veel van wat ik lees en het maakt het gemakkelijker om eigenschappen van mijzelf die ik vroeger probeerde weg te stoppen te accepteren. Luisterend naar de andere ben ik sceptisch over mijn diagnose. Soms vrees ik dat het omarmen van mijn diagnose vooral een semiwetenschappelijke manier is om mijn kop in het zand te steken, of een vrijbrief om niet beter mijn best te hoeven doen in een almaar doorrazende wereld. Of dat ik mezelf buitenspel zet in de ‘echte wereld’, niet in de laatste plaats de academische, als ik voor mijn autisme uitkom.

Zo word ik heen en weer geslingerd tussen de autist in mij, die eindelijk weet wat er met haar aan de hand is en die zichzelf door haar diagnose steeds een beetje meer leert accepteren, en de filosoof in mij, die kritisch kijkt naar het fenomeen van de DSM-diagnose en zich liever niet met een willekeurige classificatie wil identificeren. Ik weet nog niet welke van de twee uiteindelijk het sterkst zal zijn, maar tot die tijd probeer ik de gulden middenweg te bewandelen: de diagnose kan me veel leren over mijzelf, maar ik hoef me niet door haar te laten bepalen.

Femke